จากแผนที่ที่ได้มาจากร้านเช่ารถ ไม่ไกลจากตัวเมืองเกอเรเมเป็นที่ตั้งของพิพิธภัณฑ์กลางแจ้งเกอเรเม จึงเป็นสถานที่ที่เดินทางได้ด้วยตัวเองโดยไม่ต้องซื้อทัวร์เหมือนสถานที่อื่นๆที่อยู่ค่อนข้างไกลนับสิบๆกิโลเมตร การเดินทางด้วยจักรยานเหมือนที่ผมกำลังทำนี้จึงนับเป็นวิธีการที่ค่อนข้างสะดวก แต่ช่วงต้นของเส้นทางอาจต้องเหนื่อยกันบ้าง เพราะทันทีที่ออกจากตัวเมืองแล้วเลี้ยวขวาไปตามป้ายบอกทาง เส้นทางก็เปลี่ยนจากทางราบเป็นทางขึ้นเขาทันที 

ปั่นได้สักพัก เปลี่ยนเป็นเกียร์ต่ำจนถึงต่ำที่สุดแล้ว ก็ไม่สามารถฝืนแรงโน้มถ่วงโลกได้อีกต่อไป ทางออกที่เหลือคือการเดินจูงจักรยานขึ้นไปตามเนินที่ค่อนข้างสูงชัน ยิ่งสูงมากขึ้นเท่าไหร่ ก็ยิ่งเห็นทิวทัศน์ที่สุดแสนอลังการมากขึ้นเท่านั้น เพราะนอกจากตัวเมืองเกอเรเมที่อยู่ในหุบเบื้องล่างแล้ว โดยรอบนั้นโอบล้อมด้วยกลุ่มภูเขารูปทรงแปลกตา บ้างก็แหลมเหมือนพีระมิด บ้างก็มีรูปทรงเหมือนดอกเห็ด โดยแต่ละลูกล้วนถูกเจาะรูเพื่อเป็นประตูและหน้าต่างสำหรับการอยู่อาศัยของมนุษย์ รวมถึงการทำเป็นโบสถ์ถ้ำที่หาไม่ได้ในที่ใด และนี่เองเป็นที่มาของพิพิธภัณฑ์กลางแจ้งที่ผมกำลังไปถึง

ทันทีที่สองล้อจักรยานจอดลง ผมก็เห็นพี่แป๋วกับน้องเนนั่งรอการมาถึงของผมที่ปากทางเข้า ส่วนพี่นึก ทรงและเคนไม่อยากเป็นกระต่ายรอการมาถึงของเต่าอย่างผม จึงล่วงเข้าไปชมความงดงามและอัศจรรย์ภายในเขตพิพิธภัณฑ์แล้ว

พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ไม่เหมือนพิพิธภัณฑ์ทั่วไปที่จัดแสดงโบราณวัตถุภายในห้องติดแอร์ เพราะนอกจากอยู่กลางแจ้งที่แดดค่อนข้างร้อนแรงแล้ว สถานที่แห่งนี้ไม่มีโบราณวัตถุสักชิ้นจัดแสดง หากแต่เหล่าภูเขาน้อยใหญ่ในอาณาบริเวณที่กว้างไกลสุดลูกหูลูกตาแห่งนี้ ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกในฐานะโบสถ์ในศาสนาคริสต์ ที่ภายในถูกสกัดเป็นห้องสวดมนต์ที่มากไปด้วยภาพวาดบนผนังถ้ำที่แสนงดงาม ใช่แล้วครับ คนที่นี่เขาสร้างโบสถ์กันในภูเขา

สาเหตุที่คนในดินแดนคัปปาโดเกียสร้างโบสถ์ในถ้ำเป็นเพราะ ในยุคแรกที่ศาสนาคริสต์เริ่มเผยแพร่ในดินแดนแห่งนี้เมื่อราวกลางคริสต์ศตวรรษที่ 1 ดินแดนอนาโตเลียยังอยู่ภายใต้อิทธิพลของอาณาจักรโรมัน ที่นับถือเทพเจ้า เมื่อเซนต์ปอลได้เดินทางมาเผยแพร่ศาสนาคริสต์ในดินแดนแห่งนี้ จึงได้รับการปฏิเสธและต่อต้านจากชาวโรมัน ทำให้ผู้นับถือศาสนาคริสต์ต้องคอยหลบซ่อน ซึ่งด้วยภูมิประเทศของคัปปาโดเกียที่มากไปด้วยภูเขา ทำให้ชาวคริสต์เลือกที่จะธำรงศาสนาที่พวกตนนับถือด้วยการเจาะภูเขาให้กลายเป็นถ้ำ แล้วสร้างโบสถ์ขึ้นในนั้น ซึ่งยากต่อการตรวจพบของทหารโรมัน

น้ำหยดบนหิน ทุกวันหินยังกร่อน เมื่อเวลาผ่านไปร่วมสามร้อยปี ชาวโรมันก็เริ่มยอมรับในศาสนาคริสต์ แทนการนับถือเทพเจ้า ทำให้ชาวคริสต์ในคัปปาโดเกียสามารถใช้ชีวิตอยู่โดยไม่ต้องหลบๆซ่อนๆอีกต่อไป โดยในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 4 โดยการนำของเซนต์บาซิล เมืองเกอเรเมได้ถูกพัฒนาให้กลายเป็นศูนย์กลางการศึกษาคริสตศาสนาแห่งดินแดนคัปปาโดเกีย จนทำให้ศาสนาคริสต์แพร่ขยายการนับถือไปอย่างกว้างไกล

แม้จะกลายเป็นดินแดนแห่งศาสนาคริสต์ แต่ด้วยลักษณะภูมิประเทศที่มีความเป็นเอกลักษณ์ ประกอบกับการสร้างโบสถ์ในถ้ำได้กลายเป็นประเพณีไปเสียแล้ว ชาวคัปปาโดเกียจึงยังคงเจาะภูเขาเพื่อสร้างโบสถ์ถ้ำกันสืบต่อมาอีกนับพันปี โดยเฉพาะในคริสต์ศตวรรษที่ 9 – 10 ในยุคไบแซนไทน์ซึ่งเป็นยุคทองของศาสนาคริสต์ จึงยังคงมีการเจาะภูเขาหินเพื่อสร้างโบสถ์ถ้ำอันวิจิตรตระการตาขึ้นมากมาย พร้อมภาพวาดจิตรกรรมบนผนังถ้ำด้วยศิลปะไบแซนไทน์ 

ไกด์บุ๊คของหลายสำนักระบุว่า สถานที่แห่งนี้มีโบสถ์ถ้ำมากถึงเกือบ 400 แห่ง ทำให้ชวนสงสัยว่า คนที่นี่เขาจะจำกันได้อย่างไร ว่าโบสถ์แต่ละแห่งอยู่ตรงไหน ยิ่งโบสถ์อยู่ในภูเขาด้วยแล้ว คงได้มีการเดินหลงกันบ้าง ว่าแล้วเราก็เดินไปตามเส้นทางที่คนยุคปัจจุบันทำไว้ ซึ่งมีป้ายบอกเป็นระยะว่าโบสถ์แต่ละแห่งนั้นไปทางไหน

เราเดินเข้าไปในถ้ำที่เกิดจากฝีมือมนุษย์ในการเจาะภูเขา ภายในถูกปรับสภาพในกลายเป็นโบสถ์ในศาสนาคริสต์ โดยปรับพื้นให้เป็นที่นั่ง สกัดผนังถ้ำให้เป็นเสา และปรับให้เรียบจนกลายเป็นผนังที่บรรจงวาดภาพสีลงบนนั้น โดยส่วนใหญ่เป็นภาพเกี่ยวกับพระเยซูและเหล่านักบุญ โดยใช้สีแดงเป็นหลัก

สำหรับโบสถ์ถ้ำเด่นๆที่ยังคงอยู่ในสภาพค่อนข้างสมบูรณ์จนถึงยุคปัจจุบันส่วนใหญ่สร้างขึ้นในคริสต์ศตวรรษที่ 11 เช่น โบสถ์เซนต์บาซิล (Chapel of St. Basil) ที่สร้างเพื่อเป็นเกียรติแก่เซนต์บาซิล ผู้พัฒนาเมืองเกอเรเมให้เป็นศูนย์กลางของศาสนาคริสต์ในดินแดนนี้ นั้นเป็นโบสถ์แรกๆของกลุ่มโบสถ์ถ้ำ จนกลายเป็นเหมือนห้องรับแขกที่ต้อนรับผู้มาเยือน บนมุขที่สกัดจากหินบนผนังถ้ำ มีภาพวาดรูปพระแม่มารีกับพระเยซูที่ยังเป็นทารก สำหรับผนังด้านอื่นๆเป็นภาพวาดเหล่านักบุญ

โบสถ์ต่อไปคือโบสถ์เอลมารี (Elmali Church) หรือมีชื่อเล่นว่าโบสถ์แอปเปิล ที่ได้ชื่อนี้ไม่ใช่เพราะมีหรือเคยมีต้นแอปเปิลอยู่หน้าโบสถ์อย่างที่หลายๆคนเข้าใจ แต่เป็นเพราะภายในโบสถ์นี้มีภาพวาดรูปแอปเปิลอยู่ในนั้น แต่นั่นไม่ใช่สิ่งสำคัญอะไรที่ทำให้โบสถ์นี้ได้รับการกล่าวขานจนเป็นหนึ่งในโบสถ์ถ้ำแห่งเกอเรเมที่ต้องมาชม เพราะจุดเด่นที่แท้จริงคือทางเข้าโบสถ์ ซึ่งไม่ใช่เป็นประตูที่เกิดจากการเจาะภูเขาแบบธรรมดาๆ แต่มีลักษณะเป็นอุโมงค์ที่ลึกเข้าไปในภูเขา อีกทั้งภายในยังสกัดเป็นเสาถึง 4 ต้น โดมถึง 9 โดม และมุข 3 แห่ง จนได้รับการยกย่องให้เป็นต้นแบบของโบสถ์ถ้ำเลยทีเดียว

ด้านหลังโบสถ์แอปเปิลเป็นโบสถ์เซนต์บาร์บารา (Chapel of St. Barbara) โบสถ์นี้มีลักษณะโดดเด่นที่การวางผังภายในเป็นรูปไม้กางเขน โดยประกอบด้วยเสาค้ำในมุมทั้งสี่ เพดานที่อยู่เหนือขึ้นไปทำเป็นรูปโค้ง มีรูปของพระเยซูกับเซนต์บาร์บารา เนื่องจากเป็นโบสถ์ถ้ำยุคแรกๆ สีที่ใช้วาดรูปจึงเป็นสีแดงเพียงสีเดียว ที่เกิดจากยางของเปลือกไม้ ซึ่งเป็นเทคนิคการวาดรูปที่ได้รับความนิยมจนพบเห็นได้ทั่วไปในโบสถ์ถ้ำหลายๆแห่ง

ถัดไปไม่ไกลเป็นโบสถ์เซนต์แคทเธรีน (Chapel of Catherine) เป็นอีกหนึ่งโบสถ์ถ้ำที่โดดเด่นด้วยโครงสร้าง ที่ตรงกลางสร้างเป็นรูปโดมแบบกรีก

เดินเข้าถ้ำ ออกถ้ำกันเป็นว่าเล่น ทำให้รู้สึกประทับใจในความอุตสาหะของชาวคริสต์ที่มีต่อศาสนาที่พวกเขานับถือ จนมาถึงกลุ่มโบสถ์ถ้ำที่อยู่ด้านบนเขา ซึ่งต้องไต่บันไดขึ้นไปชม แม้จะลำบากสักนิด แต่ภาพวาดภายในนั้นยังคงความงดงามมากกว่าโบสถ์ถ้ำที่อยู่ด้านล่าง แถมยังมีวิวสวยๆแบบโพโนรามาของทิวเขารูปทรงแปลกตาของคัปปาโดเกียให้ชม

แม้ว่าบริเวณที่ถูกกำหนดให้เป็นพิพิธภัณฑ์กลางแจ้งแห่งนี้จะเป็นศูนย์รวมของบรรดาโบสถ์ถ้ำที่มีมากเกือบ 400 แห่ง แต่สำหรับโบสถ์ถ้ำที่ถือว่ายิ่งใหญ่ ภาพวาดภายในยังอยู่ในสภาพที่สมบูรณ์และงดงามที่สุดต้องยกให้โบสถ์โทกาลิ (Tokali Church) ซึ่งอยู่ฝั่งตรงข้าม นอกเขตพิพิธภัณฑ์กลางแจ้ง

ความงามของภาพวาดภายในโบสถ์ถ้ำที่ได้ชมเมื่อครู่นี้เทียบไม่ได้เลยกับภาพวาดภายในโบสถ์โทกาลิ เพราะภาพวาดภายในโบสถ์แห่งนี้ไม่ได้มีแต่สีแดงเป็นสีหลักเหมือโบสถ์ถ้ำอื่นๆ หากแต่มีครบทุกแม่สี ทั้งสีแดง สีเขียว สีน้ำเงิน เสริมแต่งกันจนเกิดภาพวาดที่งดงาม โดยเฉพาะภาพวาดของพระเยซูกับอัครสาวกทั้ง 12 นั้นวาดแบบยาวเหยีดเต็มผนังถ้ำ แถมไม่ได้มีแค่ภาพสองภาพ แต่บนผนังตลอดจนถึงหลังคาถ้ำนั้น แบ่งภาพออกเป็นชั้นๆถึง 3 ชั้น และแต่ละชั้นเรียงรายไปด้วยภาพวาดแบบต่อเนื่องกันจนรอบผนังถ้ำ จึงไม่แปลกใจเลยที่ทางเข้าโบสถ์นี้ทำประตูเหล็กไว้อย่างแน่นหนา และมีเจ้าหน้าที่ตรวจตราอย่างเข้มงวด ต่างจากโบสถ์ถ้ำอื่นๆในเขตพิพิธภัณฑ์กลางแจ้งที่เปิดให้เข้าชมได้ตามสบาย

การเข้าชมบรรดาโบสถ์ถ้ำในพิพิธภัณฑ์กลางแจ้งเกอเรเมทำให้ได้รู้ถึงความมุ่งมั่นและแรงศรัทธาที่มีต่อศาสนาคริสต์ของผู้คนเมื่อกว่าพันปีก่อน แต่ในวันพรุ่งนี้เราจะได้เห็นความมุ่งมั่นและแรงศรัทธาที่มากไปกว่านั้น ว่ากว่าที่ศาสนาคริสต์จะลงรากปักฐานที่ดินแดนแห่งนี้แทนการนับถือบรรดาเทพเจ้าแห่งโรมันนั้นยากเย็นเพียงใด